Geçtiğimiz yıl tüm dünyayı etkisi altına alan salgınla birlikte e-ticaret faaliyetleri nüfuz alanını giderek genişletmiştir. T.C. Ticaret Bakanlığı tarafından yayınlanan istatistiklere göre 2020 yılında e-ticaret hacmi ve e-ticaret satışları %66’nın üzerinde artış göstermiştir. Nisan 2021’de yayınlanan istatistiklere göre Türkiye’de toplam
e-ticaret içerisindeki perakende payı ise %64 olmuştur.
2019 yılında e-ticaret faaliyetinde bulunan işletme sayısı 68 bin buçuk iken, günümüz itibariyle bu sayının yüzde 275’lik bir artış ile 256 bin 861’e dayandığı görülmektedir. Hızla genişlemekte olan ve her geçen gün daha da rekabetçi hale gelen bu ekosistemde sağlam yer edinmek isteyen yatırımcılar, e-ticaret faaliyetlerine girişmeden önce e-ticaret başarılarına etki edecek faktörleri göz önünde bulundurmalı ve gerekli altyapı, plan ve stratejiler kurgulanmadan faaliyete geçmemelidir.
E-Ticarette Başarıya Ulaştıran Faktörler
Her e-ticaret girişimi başarıyı yakalayamamaktadır. E-ticaret girişimlerinin tamamının başarıya ulaşması mümkün değildir. Rekabetin had safhada olduğu bu ekosistemde faaliyete girişmeden önce doğru bir strateji ve plan ile e-ticaret faaliyetlerine girişilmesi ise e-ticaret işletmeleri için hayati önem taşımaktadır.
E-ticarette başarı için başlıca aşağıdaki faktörler dikkate alınmalıdır:
Orijinallik: E-ticaret girişimlerinin başkalarının ürünlerini ve markalarını, hizmetleri ve sitelerinin tasarımını taklit etmeden özgün ve orijinal özelliklerdeki ürün ve hizmetler sunmaları başarının en temel faktörüdür. Nitekim son yıllarda başarıya ulaşan e-ticaret faaliyetlerinin de özellikle daha önce keşfedilmemiş bir alanda yapılan yatırımlar olduğu gözlemlenmektedir.
Doğru Strateji ve Planlama: Sektör ayırt etmeksizin tüm e-ticaret sitelerinin başarılı olmasının temel şartı orta veya uzun vadede başarı getirecek bir iş planının var olmasıdır. Müşteri yönetimi, satış, depo yönetimi, pazarlama, reklam, bütçe yönetimi ve operasyon gibi konular da dâhil olmak üzere işletme ile ilgili tüm konularda etkin iş planları oluşturulmuş olmalıdır. Özellikle ürün yönetimi stratejisine sahip olmayan ve bu sebeple zaman, kaynak, pazarlama ve reklam gibi başarı kriterlerini sisteme entegre edemeyen e-ticaret girişimleri pazarda başarısız olmaktadır.
Dijital pazarlama stratejileri ve reklam: Rekabetçi gücünü korumak isteyen e-ticaret girişimleri, özellikle dijital pazarlama stratejileri belirlemeli ve yalnızca geleneksel reklam yöntemlerinden değil, Google reklam araçlarından da faydalanmalıdır. Nitekim Instagram, Facebook ve Twitter gibi sosyal medya platformları da sahip oldukları veri ve kullanıcı hacmi ile hedef kitleye ulaşmak ve websitesine trafik çekebilmek için oldukça uygun araçlar olarak görünür. Buralarda reklamlar verilebileceği gibi işletme hesabı açarak periyodik paylaşımlar yapılarak da potansiyel müşterilere ulaşılabilir.
Minimalist Yaklaşım ve Basit Arayüz: Son yıllarda dünyaca tanınmış ve kalitesini kanıtlamış markaların dahi minimalist bir bakış açısıyla ayırt edici işaretlerinde sadeleşmeye gittikleri görülmektedir. E-ticaret girişimleri de adeta çevrimiçi şubeleri niteliğindeki websitelerinin tasarımında da aynı minimalist anlayışı benimsemelidir. Site arayüzü veya teması, kullanıcıların kolay alışveriş yapmasını mümkün kılmalıdır. Sitenin kullanımı basit ve sade olmalıdır. Özellikle satın alma süreçlerinde yaşanabilecek zorluklar müşterilerin sepeti terk etmesine yol açacaktır.
Üyeliksiz Hizmet: Hemen hemen tüm e-ticaret siteleri kullanıcılarına çeşitli avantajlarla üyelik seçenekleri sunar. Ancak birçok müşteri bu tür üyelikleri tercih etmemektedir. Üyelik zorunluluğu olmaksızın kullanıcılara alışveriş yapma ve ödeme imkanı sunmayan e-ticaret sitelerinin sepet terk oranları da artacaktır.
Güvenlik: E-ticaret işletmeleri, tüketicilerin kişisel verileri yanında banka ve kredi kartı bilgileri gibi hassas verilerle de yakından teması olan bir alandır. Ödeme sayfasında 3D Secure sisteminin ve SSL sertifikaları gibi uluslararası protokollerin bulunması ise sitenin güvenliği hususunda kullanıcılara güven verir. SSL Sertifikaları kredi kartı ile ödemelerde işlemleri kriptolayıp verileri ilgili bankaya göndererek, orada depolanmasını sağlar. 3D Secure ise, kredi kartı ile ödemelerde cep telefonuna gelen kısa mesaj ile ödeme onayına imkan veren 2 aşamalı bir güvenlik sistemidir.
Altyapı: E-ticaret sitelerinin altyapısı birden çok bileşeni içerisinde barındırır. Site sunucularından yazılımlara kadar teknik hususlar site başarısında önemli faktörlerdendir. Özellikle ödeme sayfasının hatasız olması önemlidir. Bu konuda yeni nesil ödeme araçlarının entegrasyonundan ve yapay zekadan faydalanılabilir. Alışverişin herhangi bir aşamasında sayfanın hata vermesi müşterilerin güveninin kaybedilmesine sebep olur. Bu durum özellikle ödeme sayfalarında yaşandığında müşteriler sepeti terk edecektir. Bunun yanında artık müşterilerin büyük çoğunluğu alışveriş için kişisel bilgisayarlarını değil tablet veya mobil cihazlarını kullanmaktadır. Bu sebeple sitenin ve özellikle ödeme sayfalarının mobil uyumu önem taşır.
SEO: Açılımı “Arama Motoru Optimizasyonu” olan SEO, Google, Yandex ve benzeri arama motorlarında e-ticaret sitesinin üst sıralarda yer alması için önemli faktörlerden bir diğeridir. SEO’ya uygun açıklamalar ve metinler siteye trafik çekecek ve satışları artıracaktır. Bu doğrultuda en yaygın uygulama işletmenin e-ticaret websitesinde SEO’ya uygun içeriklerin bulunduğu bir blog alanı oluşturarak düzenli içerik yüklemek ve bunun SEO’sunu gerçekleştirmektir.
Müşteri Dostu Site: E-ticaret siteleri, fiziksel mağazaların müşterilerine sunduğu ürüne dokunma ve deneme olanakları bulunmaksızın satış yapılan alanlardır. Bu imkanların eksikliği, müşterileri memnun edecek ve kendilerini özel hissettirecek promosyonlar, indirimler ve benzeri kampanyalarla karşılanmalıdır. Ayrıca yine müşterilerin ürünleri deneme gibi bir imkanı bulunmadığından, satış sonrası hizmetlerin etkin biçimde yürütülmesi de önem arz eder. Türkiye’de faaliyet gösteren e-ticaret işletmeleri tarafından müşterilere iade ve değişim imkanı sunulması yasal zorunluluktur. Ödeme aşamasında bu hususta bilgilendirmelere yer verilmesi müşterilerin sepeti terk etme riskini azaltacaktır. İade ve değişim prosedürlerinin hatasız yürütülmesi müşteri sadakatini de artıracaktır.
Ulusal ve Uluslararası Mevzuata Uyum: E-ticaret, birçok farklı hukuk disiplininin etki alanlarının kesiştiği bir ekosistemdir. E-ticaret girişimleri, ticari iletilere, e-ticaret sitelerinin asgari şartlarına veya ETBİS üyeliğine ilişkin birçok e-ticaret mevzuatı yükümlülüğünün yanında, kişisel verilerin korunmasına ilişkin mevzuatın da muhatabıdırlar. Site faaliyetlerinin etkin şekilde yürütülmeye devam edilebilmesi için yürürlükte olan hukuka uygunluğun yanında gelecekte muhtemel değişimlere hazırlık yapılması da elzemdir. Ayrıca Amazon, Etsy ve benzeri platformlar aracılığıyla gerçekleştirilecek e-ihracat faaliyetlerinde satıcı üzerinde birden çok ülkenin ürünlere veya KDV uygulamalarına ilişkin mevzuatı uygulama alanı bulacaktır. Bu yükümlülüklere uyum sağlanamaması halinde bu kanallardan yurtdışında satış gerçekleştirilmesi mümkün olmayacaktır.